قوانین موجود افراد کمتر از ۱۸ سال سن را کودک می داند اما با این حال سالانه حدود دو هزار نوزاد از مادران کمتر از ۱۵ سال سن در کشور متولد می شود که این کودکان با انواع آسیب ها مواجه هستند.
به نقل از مهر، بر اساس پایگاه اطلاعات سازمان ثبت احوال در ۹ ماهه امسال یک هزار و ۲۷۷ مورد ولادت از مادران کمتر از ۱۵ سال گزارش شده است. همچنین در سال گذشته نیز آمار این ولادت ها در مادران کم سن یک هزار و ۷۲۷ مورد بوده است. این در حالی است که کل ولادت سال گذشته یک میلیون و ۴۷۱ هزار و ۸۳۴ مورد بوده و در مجموع می توان گفت ولادت مادران زیر ۱۵ سال یک دهم درصد کل آمار موالید را به خود اختصاص داده است.
بر همین اساس استان هایی مانند سیستان و بلوچستان با ۴۶۲ مورد ولادت از مادران زیر ۱۵ سال دارای بیشترین آمار و استان خراسان جنوبی با ثبت سه مورد دارای کمترین آمار در میان استان های مختلف بوده است.
در استانهای خراسان رضوی، خوزستان ، آذربایجان شرقی و غربی و همچنین کرمان به ترتیب بعد از سیستان و بلوچستان دارای بیشترین آمار تولد نوزادان از مادران کم سن را به خود اختصاص داده اند که به اعتقاد کارشناسان و جامعه شناسان دراین استانها به دو دلیل عمده فقط و همچنین خرده فرهنگهای موجود امکان تحصیل و اشتغال به دختران داده نمی شود و این خانواده ها دختران خود را در سنین کودکی به خانه بخت می فرستند.
از سوی دیگر آمار این ولادت ها در استان های اربیل با ۶۹ مورد ، البرز ۲۰ مورد،بوشهر ۲۰ مورد، تهران ۴۶ مورد، چهارمحال بختیاری ۱۴ مورد و خراسان شمالی ۵۱ مورد گزارش شده است.
همچنین استان های زنجان با ۲۹ مورد، فارس ۲۷ مورد، قزوین ۲۲ مورد، کردستان ۲۵ مورد، کرمانشاه ۲۴ مورد، گلستان ۴۲ مورد، گیلان ۲۶ مورد، لرستان ۵۶ مورد، مازندران ۳۵ مورد، مرکزی ۱۴ مورد، هرمزگان ۵۷ مورد، همدان ۴۲ مورد و استان یزد نیز ۱۶ مورد تولد نوزادان توسط مادران کمتر از ۱۵ سال گزارش شده است.
برخی از استانها نیز در کشور هستند که در مقایسه با استانهای مختلف کشور آمار ولادت از سوی مادران کم سال در آنها کمتر است که البته هم می تواند مربوط به فرهنگ سازی باشد و هم جمعیت کم استان.
همچنین بر اساس آمارهای به دست آمده در سال ۸۴ تولد کودکان توسط مادران زیر ۲۰ سال ۱۰.۴ درصد کل ولادت ها و تولد کودکان از مادران ۲۰ تا ۳۴ سال ۸۰ درصد و همچنین ولادت ها در مادران ۳۵ سال به بالا ۹.۶ درصد گزارش شده است در حالی که در سال ۹۱ آمار ولادت کودکان در مادران زیر ۲۰ سال به ۸.۳۱ درصد و در مادران ۲۰ تا ۳۴ سال ۸۰.۲ درصد و در مادران ۳۵ سال و بیشتر نیز به ۱۱.۳ درصد رسیده است.
تحلیلی که بر این آمارها توسط کارشناسان انجام شده نشان می دهد که آمار ولادت در زنان ۲۰ تا ۳۴ سال تقریبا طی سال های مختلف ثابت بوده اما از سهم تولد در سن پایین کم شده درحالی که آمار ولادت از مادران ۳۵ سال به بالا با توجه به بالا رفتن سن ازدواج ،از افزایش برخوردار بوده است.
آمار ۹ ماهه نشان می دهد که تعداد تولد کودکان از مادران زیر ۲۰ سال به ۷ درصد و بالای ۳۵ سال به ۱۲.۹ درصد رسیده و این در حالی است که آمار ولادت در زنان ۲۰ تا ۳۴ سال همچنان ۸۰.۱ درصد ثبت شده و ثابت مانده است.
فقر اقتصادی دلیل درصد زیادی از ازدواج های کودکان
دکتر غلامرضا علیزاده جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، به دلایل ازدواج دختران در سنین کم اشاره کرد و گفت: درصد بالایی از ازدواج های دختران که در سنین پایین انجام می شود به دلیل فقر اقتصادی و برخی نیز به علت خرده فرهنگ هایی است که در جامعه وجود دارد و ربطی به مشکلات مالی ندارد.
بر اساس طبقه بندی های حقوقی افراد زیر ۱۸ سال کودک تلقی می شوند و بر همین اساس باز کردن دفترچه حساب و یا دریافت گواهینامه نیاز به تمام شدن ۱۸ سال سن دارد و این گونه موارد نشان می دهد که کودکان از لحاظ جسمی و روانی آمادگی بسیاری از کارهایی که بزرگسالان انجام می دهند را ندارند.
وی تاکید کرد: ازدواج در سنین پائین یک سری عوارض و پیامدهای منفی دارد به طوریکه از نظر آمادگی های جسمی و روانی هنوز فرد، کودک بوده و آمادگی اینکه بتواند وارد مسئولیت بزرگ خانوادگی به عنوان همسر و مادر شود را ندارد به همین دلیل ازدواج در سن زیر ۱۵ سال می تواند به فرد آسیب هایی از لحاظ روحی، روانی، عصبی و اجتماعی و همچنین فرهنگی وارد کند و طبیعتا فرد نمی تواند از عهده نقشی که باید ایفا کند، برآید.
این جامعه شناس، در مورد تحولات زیستی نیز گفت: کودک در ازدواج در سن کم از تحصیل بازمانده و نمی تواند در مدارس روزانه درس بخواند که در این شرایط بسیاری از دختران ترک تحصیل می کنند و روند آموزشی آنها متوقف خواهد شد.
به گفته علیزاده، از نظر فیزیک بدنی نیز ازدواج دختران کم سن و همچنین مادر شدن آنان می تواند عوارض زیادی برای او و فرزندش ایجاد کند بخصوص در مناطقی که پزشک، درمان و بیمارستان کم است ممکن است جان مادر و کودک به خطر بیافتد.
ناسازگاری و عدم انسجام حاصل ازدواج در سنین پایین
او معتقد است از نظر مناسبات اجتماعی نیز چون فرد هنوز به درجه ای از بلوغ اجتماعی نرسیده و نیاز به تشکیل خانواده در وی نهادینه نشده وارد یک فرایند زودرس می شود و در این شرایط فرد از زندگی مشترک آزرده خواهد شد، بنابراین ناسازگاری و درگیری با همسرش زیاد شده و در نهایت تمامی این موارد باعث خواهد شد که انسجام و هماهنگی های لازم در آن زندگی ایجاد نشود.
این استاد دانشگاه عنوان کرد که مادر شدن در سن کم، باعث بروز بیماری های روانشناختی در فرد شده وسلامت جسمی، اجتماعی و روانی وی به خطر بیفتد و در نتیجه نقش واقعی خود را نمی تواند ایفا کرده و احساس پشیمانی می کند.
وی در مورد مناطقی که در آن ازدواج دختران در سنین کم و به تبع آن مادر شدن دختران کم سن و سال رخ می دهد، گفت: معمولا در چند لایه اجتماعی این نوع ازدواج ها بیشتر انجام می شود برخی افرادی که درآمد کمی داشته و از نظر اقتصادی با مشکلاتی مواجه هستند که در این گونه خانواده ها دختران خود را زودتر از حد معمول به خانه بخت می فرستند و همچنین در برخی لایه های دیگر نیز که ممکن است فقر نباشد اما بر اساس خرده فرهنگ ها ، دختر زود ازدواج می کند و در مجموع خانواده های تهی دست ، بدسرپرست و به نوعی خودسرپرست ، دختران خود را زودتر شوهر می دهند.
ضرورت حمایتهای فردی و اجتماعی از مادران کمتر از ۱۵ سال
در همین رابطه فرهاد اقطار کارشناس و مدیرکل آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی به خبرنگار مهر گفت: مادر شدن دختران کمتر از ۱۵ سال نیاز به ارائه خدمات پزشکی و مددکاری ویژه ای دارند که این موضوع در اغلب کشورهای دنیا مشاهده شده و وجود دارد. به طوری که از همان آغاز زمان بارداری یک مددکار در کنار مادر برای بررسی و آموزش موارد مختلف از لحاظ بهداشت و تغذیه حضور دارد.
وی تاکید کرد: در حوزه پزشکی نیز مادران کمتر از ۱۵ سال حتما نیاز به این دارند که به طور مرتب از نظر جسمی مورد آزمایش و بررسی قرار گیرند چون این افراد در سنین کم توان جسمی و روحی فرزندآوری را ندارند و از نظر بدنی ضعیف هستند بنابراین امکان بروز اختلالات در آنها وجود دارد و نیازمند مراقبت ویژه هستند.
به گفته این آسیب شناس، این زنان ممکن است بعد از زایمان دچار اختلالاتی مانند افسردگی و کم خونی شوند بنابراین چنانچه مورد حمایت قرار نگیرند با مشکل مواجه خواهند شد.
بروز اختلال در مادران کوچک پس از زایمان
اقطار با اشاره به اینکه به نظر نمی رسد در کشور ما با توجه به شرایط زندگی کودکان این افراد به سرعت به بلوغ فکری و جسمی برسند گفت: دختران برای ازدواج باید به بلوغ کامل رسیده باشند اما در کشور ما کودکان زیر ۱۵ سال هنوز به بلوغ کامل نرسیدهداند بنابراین شرایط ازدواج و فرزندآوری را ندارندو به نظر می رسد درصدی از آنها پس از فرزندآوری دچار اختلالاتی شوند که در این صورت نیازمند حمایت های ویژه ای از سوی خانواده ها و همچنین مسئولان ذی ربط هستند.
وی درخصوص تربیت نوزادان این مادران نیز گفت: از سوی دیگر با توجه به اینکه این مادران کم سن خود کودک هستند به همین دلیل نمی توانند تربیت درستی برای نوزادان و فرزندان خود داشته باشند و جا دارد که مددکار و یا مشاوری در کنار این خانواده ها قرار گیرد تا بتواند فرزندی خوب تربیت کنند.
به گفته اقطار ازدواج در سنین کم اغلب در استان های محروم و مناطقی که سنتی بوده و به آداب و رسوم گذشته پایبندند رخ می دهد و در این جوامع زنان مانند شهرهای بزرگ به تحصیل و اشتغال روی نمی آورند بنابراین خانواده آنها را در سن کم ترغیب به ازدواج می کنند.
ازدواج دختران و به تبع آن فرزند آوزی آنان در سنین کمتر از ۱۵ سال با توجه به اینکه به رشد جسمی، روحی و روانی کافی نرسیده اند، باعث می شود که در اغلب موارد فرد از لحاظ روحی روانی و خانوادگی دچار مشکل و اختلال شود بنابراین جا دارد که دختران و مادران کم سن و سال از سوی خانواده ، مسئولان و جامعه مورد حمایت های ویژه ای قرار گیرند.
